Naast onze langlopende basiscursus cultuurgeschiedenis, hebben we dit seizoen ook weer vier kortere themacursussen - hieronder een overzicht. Deze cursussen hebben plaats op dinsdag en duren telkens vier halve lesdagen.
Themacursus 1: Spiegeltje, spiegeltje aan de wand
Spiegels in de kunst
(8 tot 22 oktober 2024)
Het aandachtig kijken naar kunst is niet alleen een persoonlijke verademing, maar ook reflecteren over wat de ander bezig houdt. Wat was in de “oude kunst” ooit belangrijk genoeg om vast te leggen in een zichtbaar beeld. Gaat het om het afbeelden van de uiterlijke werkelijkheid, of het uit- en verbeelden van denkbeelden en gevoelens?
Als je er op gaat letten kom je in de kunst overal spiegels tegen. Soms voor de hand liggend in een afbeelding, b.v. als voorwerp in een stilleven of in een interieur. Het wellicht meest bekende voorbeeld hiervan is de centrale spiegel op Van Eyck’s Arnolfini dubbelportret in de National Gallery in London. Soms ook als rode draad in een verhaal dat verteld wordt door middel van beelden, zoals bij de boze koningin van Sneeuwwitje of de ‘Lady of Shalott’. Verhalen die generaties kunstenaars geïnspireerd hebben.
Kunst is een afspiegeling van wat mensen bezig houdt. Vaak zit er achter een kunstwerk waar spiegels in voorkomen een diepere betekenis. De spiegel is dan een metafoor die in overdrachtelijke zin en als symbool verwijst naar iets anders. Iets wat we niet met onze blote ogen kunnen zien en waarvan we ons misschien niet meteen bewust zijn. Als symbool van ijdelheid wordt ons b.v. een spiegel voorgehouden, die ons kan aanzetten tot (zelf-) reflectie.
Tegelijkertijd spelen spiegels of gespiegelde beelden vaak ook letterlijk een rol bij het tot stand komen van een kunstwerk. Denk aan grafische technieken of de symmetrie in een compositie of een gebouw. En wat te denken van kunstwerken die tot stand komen met behulp van spiegels? Of het gebruik van spiegelend materiaal om daarvan een kunstwerk te maken?
Kortom; over het onderwerp Spiegels in de Kunst valt heel wat te vertellen. En niet alleen door de docent Jan Bustin. Want in deze korte cursus gaan we aan de hand van uitgebreid en fraai beeldmateriaal ook samen reflecteren over wat we zien.
Daarbij pinnen we ons niet vast op één bepaald tijdperk, kunstdiscipline of stijl. Het zou dus zomaar kunnen dat een Amerikaanse etalage van een schoenenwinkel uit de jaren ‘70 of een parkeerplaats vol Volkswagens wordt vergeleken met een allegorische voorstelling uit de 16e eeuw in Vlaanderen. Of dat we ter plekke in een praktijkdemonstratie zien hoe je met behulp van spiegels driedimensionale objecten als tweedimensionale ‘plaatjes’ kunt projecteren.
Daarbij gaat het niet over de vraag welk kunstwerk uiteindelijk het ‘mooiste is van het hele land’, maar als thema in de kunst zijn “Spiegels” zeker interessant!
Praktisch
- Drie lessen op dinsdag: 8 oktober, 15 oktober en 22 oktober 2024
- Locatie: Dommelhof Neerpelt (Toekomstlaan 5)
- Uur: naar keuze in de voormiddag (9u45 - 12u00) of namiddag (13u45 - 16u00)
- Interesse of inschrijven: neem contact op via mail
Themacursus 2: De geschiedenis van Limburg
(5 en 12 november 2024)
Als het over de geschiedenis van Vlaanderen gaat, wordt de geschiedenis van Limburg nogal eens vergeten. Echt verwonderlijk is dat niet, want vanaf de late middeleeuwen, toen de Bourgondische hertogen de huidige Belgische en Nederlandse gewesten samenvoegden, ontsnapte het vorstendom Luik aan die eenmaking.
De huidige provincie Limburg vormde tot omstreeks 1800 het grootste deel van het grondgebied van dat vorstendom Luik. De Luikse geschiedenis kende een heel ander verloop dan die van de Bourgondische en later de Habsburgse Nederlanden.
De rijksarchivaris in Limburg legt graag zijn eigen visie op onze geschiedenis aan ons voor. In anderhalf uur belicht hij aan de hand van zes jaartallen hoe de geschiedenis van onze provincie op cruciale momenten een andere richting uitging dan die van de rest van Vlaanderen.
Concreet is de voordrachtenreeks gespreid over de volgende onderwerpen: Het Oude Testament een eeuwenlange inspiratiebron voor kunstenaars. De kunstzinnige verbeelding van het Nieuwe Testament. De symbolen van de christelijke liturgie zijn verdwenen naar de kerkelijke schatkamers.
De boerenkrijg
De Boerenkrijg was een korte opstand in 1798, die in de traditionele geschiedschrijving mythische proporties heeft aangenomen, hoewel het een zware nederlaag werd. Streden zij werkelijk ‘Voor Outer en Heerd’, voor godsdienstvrijheid, voor het Ancien Régime tegen de moderne hervormingen of tegen de opgelegde dienstplicht? Wat was hun doel? De Franse republiek weg, maar dan? De arend van Oostenrijk, de Brabantse driekleur of de kleuren van Oranje? Hebben ze ‘Leve België’ geroepen of ‘Voor het oude Nederland’? Wat was de diepe oorzaak dat ‘onze brave voorouders’, als boeren plots ‘krijgers’ werden?
- Twee lessen op dinsdag: 5 november en 12 november 2024
- Locatie: Dommelhof Neerpelt (Toekomstlaan 5)
- Uur: 13u30 - 16u00
- Interesse of inschrijven: neem contact op via mail
Themacursus 3: ontdekkingstocht beeldende kunsten uit de Lage Landen - late 19e en vroege 20e eeuw
(19 november tot 10 december 2025)
Een veelheid aan -ismes
Landschapschilder Armand Maclot (1977-1959) werd gedurende zijn leven regelmatig vergeleken met Paul Cézanne en zijn post-impressionisme. Hij kon deze vergelijking niet appreciëren en schreef aan een bevriende kunstenaar: "Kunst kan je niet opdelen in -ismes. Elke kunstenaar is een -isme op zich, tenminste wanneer hij geen plagiaat pleegt. Het is dit 'personal-isme' dat hij meer en meer in de kijker moet zetten en dat de kritiek moet detecteren."
Maclot was actief als kunstenaar in een tijd – de late 19e en vroege 20e eeuw - waarin de -ismes elkaar in razendsnel tempo opvolgden. Van pleinairisme, impressionnisme over postimpressionnisme en luminisme tot divisionnisme, tachisme en cloisonnisme en van orientalisme, primitivisme en japonisme over symbolisme en expressionisme tot fauvisme, kubisme en futurisme.
Sommige van deze termen leggen de connectie met een reeks stijlkenmerken die een kunstwerk typeren, andere refereren naar een gevoel dat in het werk en zijn kleuren ingebed zit of naar verdoken betekenissen en boodschappen die schuil gaan achter het beeld. Geïnspireerd door de opmerking van Armand Maclot duiken we onder in de kunstgeschiedenis van de Lage Landen van 19e en 20e eeuw op zoek naar de essentie van al deze -isme en zijn belangrijkste vertegenwoordigers.
In vier lezingen neemt de kunsthistoricus je mee op ontdekkingstocht doorheen de -ismes-jungle en duikt onder in leven en werk van bekende(re) namen als Théo Van Rysselberghe en Henry Van de Velde, Fernand Khnopff,...
Praktisch
- Vier lessen op dinsdag: 19 november, 26 november, 3 december en 10 december 2024
- Locatie: Dommelhof Neerpelt (Toekomstlaan 5)
- Uur: naar keuze in de voormiddag (9u45 - 12u15) of namiddag (13u45 - 16u15)
- Interesse of inschrijven: neem contact op via mail
Themacursus 4: Engagement en durf
(25 februari tot 25 maart 2025)
Suzanne Valadon (1865-1938)
Een vrijgevochten bohemienne
Geboren als Marie-Clémentine Valade, dochter van een ongetrouwde wasvrouw, zou ze als Suzanne Valadon de muze van de bohèmeschilders van Montmartre worden. Haar turbulente liefdesleven en haar furieuze temperament waren legendarisch. Ze poseerde als model voor Henner, Puvis de Chavannes, Renoir en Toulouse-Lautrec. Aangemoedigd door Degas begon ze zelf te schilderen. Ze maakte portretten, stillevens, landschappen en allegorische stukken in felle, levendige kleuren met sterke omlijningen. Vooral met haar vele naakten maakte ze furore maar tegelijkertijd riepen die veel weerstand op.
Käthe Kollwitz (1867-1945)
Een bewogen en geëngageerd leven
Het leven en werk van de Duitse grafica en beeldhouwster Käthe Kollwitz wordt gekenmerkt door tragedie. De smart om de dood van haar zoon tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft haar sterk getekend. Maar ook de economische crisis, de klassenstrijd en de ideologische beroering binnen de Duitse samenleving maakten van haar een zeer bewogen en emotionele kunstenares. Haar bekommernis voor hen die armoede leden en uitgebuit werden drukte ze uit via talrijke tekeningen, etsen, lithografieën en houtsneden. In haar werk gaf zij uiting aan haar pacifistische ingesteldheid en haar afkeur voor de oorlog. Met haar beelden weet ze de mensen tot op de dag van vandaag tot in het diepst van hun ziel te raken.
Charley Toorop (1891-1955)
De wil is alles
Charley Toorop, dochter van de beroemde Jan Toorop en moeder van de schilder Edgar Fernhout, is een van de opvallendste verschijningen in de Nederlandse kunstwereld van de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw. Ze was een centraal figuur in het culturele leven, bevriend met schilders als Bart van der Leck en Piet Mondriaan maar ook met schrijvers en musici. In een tijd waarin de vrouwenemancipatie moeilijk en schoorvoetend op gang kwam, manifesteerde Charley Toorop zich als een zelfbewuste en onafhankelijke vrouw.
Paula Rego (1935-2022)
Angsten en demonen
Op haar 87ste groeit de Brits-Portugese kunstenares Paula ¬Rego plots uit tot een van de sterren van de hedendaagse schilderkunst. Haar grootse overzichtstentoonstelling in Tate Britain in 2019 werd bedolven onder lovende recensies. Maar in Portugal en het Verenigd Koninkrijk werd ze al decennia lang beschouwd als één van de belangrijkste figuratieve schilders.Paula Rego verwerkte haar persoonlijke tragedies in verbluffende schilderijen en in uitmuntend grafisch werk. Machtsverhoudingen, de onderworpen positie van de vrouw en literaire verwijzingen lopen als een rode draad door haar oeuvre. Die uit ze heel energiek in haar schilderijen, die soms hallucinant, sinister, wreed of dubbelzinnig zijn maar altijd narratief.
Praktisch
- Vier lessen op dinsdag: 25 februari, 11 maart, 18 maart en 25 maart 2025
- Locatie: Dommelhof Neerpelt (Toekomstlaan 5)
- Uur: OPGELET, dinsdagnamiddag van 13.45 u tot 16.00 u
- Interesse of inschrijven: neem contact op via mail