Themacursussen

Naast onze langlopende basiscursus cultuurgeschiedenis, hebben we dit seizoen ook weer een aantal kortere themacursussen - hieronder een overzicht. Deze cursussen hebben plaats op dinsdag (naar keuze in de voor- of namiddag).

Themacursus 2: Horizon-Taal

HET LANDSCHAP IN DE WESTERSE SCHILDERKUNST

Het landschap is alomtegenwoordig. Als screensaver op onze computer, in de talloze foto’s van een pittoresk landschap of adembenemende zonsondergang op onze smartphone of misschien wel op het hoesje errond, met een reproductie van een schilderij van Van Gogh.

Is het landschap in onze beeldcultuur zo dominant geworden, dat als we aan de grotschilderingen van Lascaux denken, dat we de kudde bizons door een landschap zien rennen? Maar is dat ook zo? In het oude Egypte en de klassieke oudheid duiken voor het eerst landschappelijke elementen op in muurschilderingen en fresco’s, maar het is pas tijdens de middeleeuwen en in de renaissance dat het landschap stilaan een meer prominente rol krijgt binnen de westerse schilderkunst. De afgebeelde horizon is er het decor voor religieuze taferelen of achtergrond voor een portret van een nobele dame of heer. Van de Vlaamse Primitieven over de Renaissance tot de Hollandse Gouden Eeuw, van Van der Weyden, over Patinir en Durer tot Brueghel de Oude en Ruisdael eist het landschap langzaam zijn zelfstandigheid op. Zeezichten en stadszichten, winterlandschappen en galante scènes krijgen een volwaardige rol in de westerse kunsten. Toch blijft het landschapsgenre nog eeuwen ondergeschikt en moet het zijn meerdere erkennen in het historiestuk, religieuze werk of portret. 

Maar verandering is op komst, ingezet door onder andere Turner en Constable en Caspar David Friedrich. Meer en meer kunstenaars trekken naar buiten, op zoek naar de echte natuur, waar steeds wisselend atmosferische omstandigheden vastgelegd worden in aquarel en in olieverf. Schilders ontdekken de omgeving van Barbizon en inspireren anderen, waardoor tal van andere kunstenaarskolonies het licht zien. Zij kondigen een schilderkunstige revolutie aan: het impressionisme, waar het landschap, licht en kleur een hoofdrol opeisen. Impressionisten als Monet effenen de weg voor de expressionistische kleurexplosies van Van Gogh en de abstraherende landschappelijke verbeelding van Cezanne. De abstractie vanuit het landschap zet zich in een nieuwe eeuw verder en kent zijn culminatie in het werk van Mondriaan. Hoewel het landschap in de twintigste eeuw zijn hoofdrol moet afgeven, blijft het landschap telkens weer een nieuwe generatie kunstenaars inspireren. De laatste jaren kent het landschap als thema en genre een heropleving, mede ingegeven door de klimaatproblematiek en een toenemend ecologisch bewustzijn.

In de lezingenreeks Horizon-taal gaat Kristof Reulens, conservator van het Emile Van Dorenmuseum. Huis van landschap en kunst drie weken lang op zoek naar de roots en evolutie van het landschap als schilderkunstig thema in de westerse kunst, van het prille begin tot vandaag.

• 3 lessen op dinsdag:  30 november, 7 december en 14 december 2021
• Locatie: Dommelhof Neerpelt, naar keuze in de voor- of namiddag
• Interesse of inschrijven: neem contact op via mail 

Themacursus 2: Tijdreizen

Het spreekwoord ‘Zoals de oude zongen, piepen de jongen’ wordt een aantal keer verbeeld door de barokschilder Jacob Jordaens. Gelukkig hebben jongeren, andere generaties of culturen ook steeds een eigen geluid tot stand gebracht. In deze lezingenreeks vormen iconische en minder bekende historische kunstwerken het vertrekpunt om ze in relatie te brengen met hedendaagse kunst.

Wat waren de beweegredenen van de prehistorische mens en de thema’s in de rots- en grotschilderkunst? Laat de artistieke productie van pakweg 35 000 jaar geleden zich vergelijken met graffiti, street art of het rituele karakter van performances van vandaag? Waarom was de pointillist Georges Seurat gefascineerd door Piero Della Franscesca? Kunnen we het onderzoek naar het ‘Laatste Avondmaal’ van Dirk Bouts doortrekken naar de praktijk van Forensic Architecture? Zou Pieter Breugel (in een denkbeeldige teletijdmachine) met enthousiasme geluisterd hebben naar Schubert’s ‘Winterreise’ wanneer hij zijn ‘Vogelknip’ schilderde? Zijn de Benin-bronzen van betekenis geweest voor de hedendaagse sculptuur? Is het mogelijk om Miss La La die Edgard Degas schilderde zinvol in relatie te brengen met plafondschilderingen van Giambattista Tiepolo of eerder met het oeuvre van Matthew Barney? Waarom verwijst Constantin Brancusi in sommige titels naar antieke mythen?

Zoals steeds zal geen enkel raadsel volledig opgelost raken, maar blijven we verder slijpen aan ons vernuft om met zijn allen prismatische genieën te worden!

Docent: Stef Van Bellingen studeerde kunstgeschiedenis en archeologie. Hij doceert hedendaagse kunst en is artistiek leider van het kunstenplatvorm WARP in Sint-Niklaas. Hij is actief als curator van tentoonstellingen in binnen-en buitenland.

• 7 lessen op dinsdag in januari en februari 2022: 11/01, 18/01, 25/01, 1/02, 8/02, 15/02 en 22/02 
  
• Locatie: Dommelhof Neerpelt, naar keuze in de voor- of namiddag
• Interesse of inschrijven: neem contact op via mail 

Themacursus 3: Mode en kunst

Vier markante vrouwen: Coco Chanel, Elsa Schiaparelli, Madame Grès en Tamara de Lempicka

Coco Chanel (1883-1971): de legendarische Franse modeontwerpster wordt nog steeds gezien als een bron van inspiratie, haar ideeën beïnvloeden vandaag de dag nog steeds de modewereld. De eigenzinnige Chanel ontwikkelde vanaf de jaren twintig een eigen stijl, gekenmerkt door een tijdloze elegantie. Ze ontwierp luxe kleding, maar comfortabel en eenvoudig van snit. Dit was totaal nieuw in een wereld waar vrouwen nog korsetten droegen. Behalve haute couture kleding heeft ze kostuums gemaakt voor ballet, toneel en film, juwelen ontworpen en accessoires gecreëerd. Ook worden haar beroemde parfums nog steeds verkocht. Alhoewel ze haar activiteit niet als een vorm van kunst beschouwde, maar als het uitoefenen van een métier, stond ze heel dicht bij de kunstenaars van haar tijd.

Elsa Schiaparelli (1890-1973): is een van de kleurrijkste figuren uit de modegeschiedenis. Ze was de grote rivale van Coco Chanel. Ze is minder bekend dan Chanel, maar heeft toch minstens zo veel invloed gehad op de mode. Hun creaties werden geregeld met elkaar vergeleken en allebei hadden ze hun fans in het milieu van de rijke bourgeoisie en de kunstenaars. De verschillen tussen beide dames konden niet groter zijn. Chanel, afkomstig uit een zeer arm milieu, stond voor sobere chic. Schiaparelli, telg uit de Romeinse aristocratie, stond voor chique excentriciteit. Elsa Schiaparelli zag haar ontwerpen meer als een vorm van kunst, terwijl Chanel altijd is blijven volhouden dat ze geen kunst maakte, maar wel vakwerk. De ontwerpen van Schiaparelli waren flamboyant en soms schokkend. Ze stond zeer dicht bij de surrealisten en ze liet zich vaak inspireren door kunstenaars.

Madame Grès (1903-1993): pseudoniem van Germaine Krebs, was een van de invloedrijkste couturiers van de twintigste eeuw. Grès wilde aanvankelijk beeldhouwster worden, maar kwam in de mode terecht. Voor haar was werken met stof of steen uiteindelijk hetzelfde. De klassieke Griekse sculpturen waren haar inspiratiebron en ze zocht naar nieuwe vormen, die ze drapeerde op het vrouwenlichaam. Haar ontwerpen met die bepaalde techniek van het draperen van de stof, plissé genoemd spreken nog altijd tot de verbeelding. De jurken die Madame Grès ontwierp zijn pareltjes van raffinement en worden beschouwd als kunstwerken.

Tamara de Lempicka (1898-1980): een Pools-Russische aristocrate verdiende in de jaren twintig een fortuin met het schilderen van gestileerde portretten van de Europese en Amerikaanse elite. Haar schilderijen vertonen niet alleen een subtiele mengeling van kubistische en classicistische kenmerken, maar door hun intensiteit en sculpturaliteit leunen ze ook aan bij de Nieuwe Zakelijkheid. In een eigen, sensuele decadente stijl legde Tamara de Lempicka de geest van die tijd perfect vast. Haar figuren zijn tegelijk uitdagend en afstandelijk, zelfverzekerd en onbereikbaar, onwezenlijk en begeerlijk. Deze extravagante vrouw en flamboyante artieste, beroemd vanwege haar mondaine levensstijl, werd beschouwd als een icoon van de Art Deco.

• 4 lessen op dinsdag: 8, 15, 22 en 29 maart 2022
• Locatie: Dommelhof Neerpelt, naar keuze in de voor- of namiddag
• Interesse of inschrijven: neem contact op via mail