Cultuurgeschiedenis

Onze basiscursus loopt van oktober 2022 tot maart 2023 en omvat 20 lessen, telkens op maandag. U kunt in de lessenreeks in de voormiddag volgen (9u00-11u30) of in de namiddag (13u30-16u00). De locatie is Dommelhof in Neerpelt (Toekomstlaan 5).

• Lesdata in 2022: 10/10, 17/10, 24/10, 7/11, 14/11, 21/11, 28/11, 5/12 en 12/12
• Lesdata in 2023: 9/01, 16/01, 23/01, 30/01, 6/02, 13/02, 27/02, 6/13, 20/03 en 27/03
  

Neem snel contact op om in te schrijven, want de voorbije jaren waren de cursussen snel volzet! Hieronder het programma van de lessenreeks.

Een Geschiedenis van Amerika

In de 20ste en de 21ste eeuw

De Amerikaanse politiek is dezer dagen niet bepaald “een lichtend baken” voor de wereld, zoals John Winthrop het in 1630 zo hoopvol uitdrukte. De Verenigde Staten lijken eerder in een permanente staat van oorlog, bovenal met zichzelf. De Amerikaanse geschiedenis kende, zoals we zagen, altijd al grote hoogtes, grote laagtes, en schijnbaar niet veel tussenin. Het heeft (voor ons) alvast één voordeel: het is zelden of nooit vervelend. Zoals de betere Hollywoodfilm. 

Deze lessencyclus buigt zich over Amerika in de 20ste eeuw, met een coda in de 21ste. Geen houten schepen meer, weinig avonturiers, weinig cowboys en indianen, maar we zullen ze amper missen, want er is weer bewogen geschiedenis in overvloed… 

Van absurde rijkdom tot diepe depressie en terug, en weer terug. Van Henry Ford naar de maan naar Bill Gates. Van rechteloosheid naar meer gelijkheid en weer naar af. Van Las Vegas over New Orleans naar het New York in de jaren ’80. Van hyperrealisme naar abstract expressionisme en Pop Art. En van een almachtige kapitalistische natie naar een gepolariseerde bende heethoofden.

Gelukkig is het niet allemaal kommer en kwel. De prentjes alleen al zijn het ticket waard. Geen land is ooit zo mooi in beeld gebracht door zijn artiesten. Met alle kneuzen en builen en wonden erbij. En nog steeds. Misschien is Amerika vandaag niet “het lichtend baken” dat het wilde zijn, maar het licht is daarom nog niet uit.  

Docent: Dimitri De Maesschalck studeerde Kunstwetenschappen aan de KUL en aan de Freie Universität te Berlijn. Hij publiceert regelmatig voor verschillende tijdschriften, geeft lezingen over kunst en schreef het boek Vlaanderen in de kunst. Hij werkt bij de VRT. 

Van Rococo naar romantiek

Op de charmante, grillige, speelse rococo volgde onvermijdelijk de reactie. Het werk van de filosofen, de wetenschappers en de encyclopedisten noopte tot orde en regelmaat. De opgravingen in Pompei en de (her)ontdekking van de Griekse kunst inspireerden talloze kunstenaars. Van het Parijse Pantheon tot het Beierse Walhalla, overal verschenen Dorische zuilen en onversierde frontons, en werd kleur geweerd.

Voortaan streefde men naar ‘edele eenvoud’ en ‘rustige grandeur’. Dit (neo)classicisme zou Europa en Noord-Amerika gedurende een eeuw in de ban houden. In de Angelsaksische landen bleef deze stijl nog veel langer populair, zelfs tot vandaag.

Rome nam opnieuw de rol over van Parijs als leerschool en inspiratiebron, maar nieuwe centra maakten hun opwachting op het artistieke toneel: Londen, München, Berlijn, Madrid, St-Petersburg.

Terwijl visionaire dromers ideale steden ontwierpen (en soms ook begonnen te bouwen, al stak de Revolutie hier vaak een stokje voor), daalden andere kunstenaars af in de donkere wereld van dromen, angsten en oorlogsgruwelen. Zij legden de basis van de Romantiek, waarin de recent geëmancipeerde klasse van de burgerij zich herkende.

We ontdekken het formeel ‘zuivere’ werk van David, Canova, Ingres en de gebroeders Adam naast de verontrustende, eigenzinnige scheppingen van Goya, Piranesi, Blake en Friedrich.      

Docent: Stefan Van Camp studeerde Moderne-Geschiedenis in Leuven. Zijn belangstelling gaat vooral uit naar het snijvlak tussen kunst en geschiedenis. Hij gidst in diverse musea en steden in binnen- en buitenland 

Geschiedenis Groot-Brittannië

Groot-Brittannië is het grotere eiland van de Britse eilanden (met Engeland, Wales en Schotland). De geschiedenis ervan is goed voor duizenden boeken, maar we krijgen een bondig overzicht van de grote periodes met telkens de typische stijlkenmerken (zoals Tudorstijl of Victoriaanse stijl) en de hoogtepunten op cultureel gebied.  De muur van Hadrianus, het mooie Bath, de Virgin Queen (Elisabeth I) en Queen Victoria, het Britse imperium, Lord Byron en Oscar Wilde, tot zelfs de Brexit, ze passeren allemaal de revue.

Docent: Edward De Maesschalck 

Geschiedenis Donau

De Donau is na de Wolga de langste rivier van Europa, samen goed voor 2820 kilometer vanaf Donaueschingen tot aan de Zwarte Zee. We maken kennis met deze machtige stroom, de talloze staten die ontstonden rond de rivier en met hoofdsteden als Wenen, Bratislava, Boedapest, Belgrado en Boekarest. Omdat veel van die landen vroeger ressorteerden onder het Huis Habsburg, geven we ook een overzicht van de op- en ondergang van de Habsburgers.

Docent: Edward De Maesschalck

Franse revolutie in de Nederlanden

In 1794 werden de zuidelijke Nederlanden en het prinsbisdom Luik door de Franse revolutionairen veroverd en aan elkaar gesmeed als de “Belgische gewesten”, voortaan een onderdeel van het grote Frankrijk. Gedurende de eerste jaren werd het land uitgebuit en was de afkeer voor het bewind bijzonder groot. Zo bleek onder meer uit de Boerenkrijg. Maar na de staatsgreep van Napoleon braken betere tijden aan. Helaas bleef de nieuwe keizer maar oorlog voeren en zou hij daaraan ten onder gaan.

Docent: Edward De Maesschalck

Karl Marx

Karl Marx (1818-1883) was van Joodse afkomst, maar ten gevolge van de Franse revolutie kon de familie zich emanciperen. Karl Marx studeerde filosofie in Berlijn,  werd journalist in Bonn en in Parijs, week uit naar Brussel, waar hij zijn communistisch manifest schreef (1848). Daarna vluchtte hij met vrouw en kinderen naar Londen, waar hij ook nog zijn hoofdwerk schreef: Das Kapital (1867). Hij was een revolutionair, maar hij heeft tenminste geprobeerd om iets te verhelpen aan de schrijnende sociale misstanden van de toenmalige maatschappij.

Docent: Edward De Maesschalck  

CHINA - Traditie en vernieuwing

Kunst en cultuur in China tijdens de 20e eeuw
De 20e eeuw luidt een nieuwe fase in in de Chinese geschiedenis. Met de troonsafstand van de laatste Qing-keizer in 1912, komt na meer dan tweeduizend jaar een einde aan het keizerrijk. De periode die volgt onder republikeins bewind is turbulent. Politieke en economische hervormingen, de zoektocht naar een evenwicht tussen traditie en modernisering, de toenemende invloed van het Westen en vooral de vele jaren van oorlogvoering ten gevolge van binnen- en buitenlandse conflicten eisen hun tol. 

In 1949 wordt de macht overgenomen door de communisten die de Volksrepubliek China vestigen. Aanvankelijk lijkt de rust hersteld. Maar al gauw volgen onder het bewind van Mao Zedong, in een poging tot modernisering en industrialisering, talloze politieke, economische en culturele campagnes. De gevolgen voor het volk en voor de traditionele Chinese cultuur van deze soms gewelddadige campagnes, zijn ingrijpend.  

Ook in deze woelige eeuw weerspiegelen kunst en cultuur de tijdsgeest. De veranderende samenleving, de verstedelijking, de opkomst van een nieuwe rijke elite van handelaars, de toegenomen belangstelling voor volkskunst en invloeden uit het Westen zorgen voor artistieke doorbraken. Ondanks het spanningsveld dat hierdoor ontstaat, leiden deze ontwikkelingen niet tot een fundamentele breuk met de traditionele kunsten. Integendeel, traditie en vernieuwing voeden elkaar. 

Docent: Patricia Konings is sinologe. Sinds 2011 is ze voorzitter van de School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen vzw. Ze geeft regelmatig lezingen over de Chinese cultuur voor diverse organisaties.

Naast deze langlopende basiscursus cultuurgeschiedenis, hebben we ook korte themacursussen, waar we gedurende enkele weken dieper ingaan op een bepaalde periode.